۱۲:۰۳ – ۱۶ شهريور ۱۴۰۳
سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق ایران نسبتاً پایین بوده به‌طوری که تنها کمتر از ۱۰ درصد از کل تولید برق کشور را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که کشور‌هایی با پتانسیل کمتر از ایران، سهم بسیار بالاتری از انرژی‌های تجدیدپذیر را در سبد انرژی خود دارند. در حال حاضر ظرفیت منصوبه انرژی‌های تجدیدپذیر کشور ۱۱۶۳ مگاوات است که بر اساس برنامه‌ریزی‌ها و تکالیف قانونی این رقم را باید به ۱۲ هزار مگاوات برسد.
توسعه انرژی خورشیدی در ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، تابش خورشیدی بالا، و پتانسیل‌های فراوان این منبع انرژی، از آینده‌ای امیدوارکننده برخوردار است. ایران با داشتن بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال و متوسط تابش سالانه بین ۴.۵ تا ۵.۵ کیلووات‌ساعت بر مترمربع در اکثر نقاط کشور، یکی از بهترین مکان‌ها در جهان برای تولید انرژی خورشیدی است. این موضوع پتانسیل تولید انرژی خورشیدی در مقیاس بزرگ را فراهم می‌کند. همچنین هزینه‌های تولید برق از انرژی خورشیدی در دهه‌های اخیر به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. با توجه به کاهش هزینه تجهیزات و فناوری‌های مربوط به سلول‌های خورشیدی، احداث نیروگاه‌های خورشیدی نسبت به گذشته اقتصادی‌تر شده و این روند همچنان ادامه دارد.
وابستگی بیش از حد به منابع فسیلی و نیاز به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، ایران را به سمت تنوع‌بخشی به سبد انرژی خود سوق داده است. انرژی خورشیدی به‌عنوان یک منبع انرژی پاک و پایدار، می‌تواند به این تنوع‌بخشی کمک کند.
کشور‌های همسایه ایران، به‌ویژه کشور‌های حاشیه خلیج فارس و عراق، بازار‌های بالقوه‌ای برای صادرات برق خورشیدی هستند. با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، ایران می‌تواند به یک صادرکننده برق خورشیدی در منطقه تبدیل شود که این موضوع به توسعه این صنعت کمک می‌کند. علاوه‌بر این در سال‌های اخیر، دولت ایران اقدامات و برنامه‌هایی را برای تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی، آغاز کرده است. این حمایت‌ها شامل تعرفه‌های تشویقی (Feed-in Tariffs) و تسهیلات مالی برای پروژه‌های تجدیدپذیر می‌شود.
موانع توسعه تجدیدپذیر‌ها چیست؟
از جمله چالش‌های پیش رو می‌توان به مشکلات تأمین مالی، زیرساخت‌های ناکافی، رقابت با منابع فسیلی و نیاز به قوانین پایدار و شفاف اشاره کرد، باوجود کاهش هزینه‌ها، پروژه‌های بزرگ خورشیدی همچنان نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالایی دارند. مشکلات مالی و تحریم‌های اقتصادی می‌تواند مانعی بر سر راه جذب سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی باشد. همچنین توسعه شبکه برق کشور و زیرساخت‌های لازم برای انتقال و توزیع برق تولیدی از منابع خورشیدی نیازمند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی بلندمدت است. در برخی مناطق ایران، شبکه‌های انتقال و توزیع برق برای دریافت برق تولیدی از نیروگاه‌های خورشیدی مناسب نیستند.
قیمت نسبتاً پایین سوخت‌های فسیلی در ایران باعث شده تا تولید برق از این منابع همچنان اقتصادی‌تر باشد. این امر می‌تواند توسعه انرژی خورشیدی را با چالش مواجه کند. قوانین و مقررات پایدار و شفاف برای حمایت از سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان پروژه‌های خورشیدی حیاتی است. نوسانات در سیاست‌گذاری‌ها و نبود شفافیت می‌تواند مانع از رشد پایدار این صنعت شود.
پتانسیل انرژی بادی در ایران نیز به ویژه در مناطق کویری و مرزی کشور (مانند استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و گلستان) بسیار بالاست. پروژه‌های بادی قابل توجهی در سال‌های اخیر در ایران راه‌اندازی شده‌اند، اما هنوز ظرفیت نصب شده با توجه به پتانسیل موجود بسیار پایین است.
همچنین در برخی مناطق ایران، به ویژه در نواحی شمال غربی، شرایط مناسبی برای بهره‌برداری از انرژی زمین‌گرمایی وجود دارد. با این حال، توسعه این نوع انرژی نیز به دلیل نیاز به فناوری پیشرفته و هزینه‌های بالای اولیه، تاکنون محدود بوده است. علاوه‌بر این ایران با داشتن منابع گسترده‌ی زیست‌توده، از جمله پسماند‌های کشاورزی، جنگل‌داری و شهری، ظرفیت بالقوه‌ای برای تولید انرژی از طریق بیومس دارد. این منبع انرژی تجدیدپذیر به‌ویژه در مناطق روستایی و دورافتاده می‌تواند نقش مهمی در تأمین انرژی ایفا کند.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران با چندین چالش مواجه است، تاین موضوع نیازمند سرمایه‌گذاری‌های سنگین است که با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی، تأمین آن مشکل است. عدم وجود سیاست‌ها و قوانین حمایتی مستمر و قوی برای تشویق سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، یکی از عوامل اصلی کندی توسعه این بخش بوده است. همچنین ایران به دلیل برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز، همچنان به استفاده از این منابع ادامه می‌دهد و گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر به آهستگی صورت می‌گیرد.
باید به سراغ انرژی‌های تجدیدپذیر برویم
البته دولت چهاردهم در ابتدای کار خود اعلام کرده که نگاه وییه‌ای به این صنعت خواهد داشت، آنطور که محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور گفته استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر باید یک بحث ملی باشد، اما نگاه بخشی در این حوزه به ما ضربه زد، اکنون ما باید با تلاش بسیار به سمت استفاده از انرژی خورشیدی، بادی و سایر انرژی‌های تجدید پذیر مانند زمین گرمایی برویم، البته تولید و استفاده از انرژی‌های کلاسیک را نیز رد نمی‌کنیم و باید با قدرت ادامه بدهیم.
وی با اشاره به برنامه هفتم توسعه گفت: در سیاست‌های کلی این بخش کاهش مصرف انرژی، کاهش شدت انرژی، افزایش بازدهی نیروگاه‌ها، افزایش سهم استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های، خورشیدی، بادی و زمین گرمایی، افزایش بهره‌وری، کاهش هدر رفت انرژی و سرمایه گذاری در این حوزه‌ها و تلاش برای پایداری شبکه دیده شده است که باید سرلوحه کار‌های ما قرار گیرد.
با توجه به پتانسیل‌های طبیعی ایران و روند‌های جهانی در کاهش هزینه‌ها و افزایش تقاضا برای انرژی‌های پاک، چشم‌انداز توسعه انرژی خورشیدی در ایران امیدوارکننده است. با این حال، برای تحقق این پتانسیل، لازم است که دولت و بخش خصوصی به‌طور مشترک بر روی رفع چالش‌های موجود، به‌ویژه در حوزه تأمین مالی، زیرساخت‌ها، و سیاست‌گذاری‌ها، تمرکز کنند. اگر این چالش‌ها به‌درستی مدیریت شوند، انرژی خورشیدی می‌تواند به یک منبع کلیدی در سبد انرژی ایران تبدیل شود و نقش مهمی در تأمین انرژی پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا کند.
منبع: ایسنا
