سد قیز قلعه سی (قلعه دختر)30اردیبهشت ماه به عنوان بزرگترین پروژه‌ی آبی کشور با حضور روسای جمهوی ایران و جمهوری اذربایجان به بهرداری رسید. این سد بنا بر اعلامئ صورت گرفته مهم‌ترین پروژه آبی و مرزی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان است که با ظرفیت تامین آب ۷۴ هزار هکتار اراضی شمال غرب کشور و اشتغال‌زایی ۱۰ هزار نفر به بهره‌برداری رسیده است.
طول خطوط انتقال ۱۴۴ کیلومتر تعریف شده و قدرت انتقال اب نیز هشتاد متر مکعب بر ثانیه است.
سدِّ قیز قلعه‌سی بر روی رودخانه ارس و در پایین‌دست سد خداآفرین و در مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار دارد. عمیات ساخت این سد خاکی با هسته رسی در سال ۱۳۸۵ آغاز شد و در سی‌امین روز اردیبهشت افتتاح گردید. ساعاتی پس از افتتاح این سد، هلی‌کوپتر حامل رییس‌جمهوری و همراهان در مسیر رفتن به پالایشگاه تبریز در ارتفاعات جنگل دیزمار در نزدیکی ورزقان سقوط کرد و تمام سرنشینان این هلی‌کوپتر به شهادت رسیدند.
طرح اولیه سد قیز قلعه سی در سال ۱۳۸۵ توسط کشور جمهوری آذربایجان مطرح شد که بازنگری، اصلاح و اجرای کامل سد توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته است. سد قیز قلعه سی (قلعه دختر) ، از نوع خاکی با هسته رسی احداث شده است که طول تاج سد ۸۵۰ متر و ارتفاع آن ۳۷ متر است و دو واحد نیروگاهی ۴۰ مگاواتی با ظرفیت تولید ۲۷۰ گیگاوات ساعت انرژی قابل استحصال سالانه در دو طرف سد طراحی شده است. حجم مخزن سد قیز قلعه سی ۶۲ میلیون مترمکعب است. بتن‌ریزی بالغ بر ۵۰۰ هزار مترمکعب، ۶ میلیون مترمکعب خاک‌برداری و سنگ‌بر داری، بیش از ۲ میلیون مترمکعب خاک‌ریزی و ۴۲ کیلومتر حفاری تزریق، اجرای دایک و انحراف دومرحله‌ای مسیر رودخانه به‌منظور قرارگیری سازه‌های بتنی در بدنه خاکی سد انجام شده است.
لازم به توضیح است توافقنامه همکاری مشترک در زمینه ادامه ساخت و بهره برداری مشترک از سد‌ها و نیروگاه‌های خداآفرین و قیز قلعه سی حدود ۹ سال قبل امضا شد و در سال ۱۳۹۵ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
به دنبال بهره‌برداری از سد قیز قلعه سی حجم آب ذخیره شده در سد خداآفرین که در بالادست سد قیز قلعه سی قرار دارد از طریق کانال و شبکه پایاب به دشت‌های آذربایجان شرقی، اردبیل و جمهوری آذربایجان به میزان ۲ میلیارد متر مکعب در سال تزریق می‌شود و زمینه توسعه بخش‌های گردشگری، کشاورزی و نیز تولید انرژی برقابی فراهم خواهد شد.
تأمین آب شبکه خداآفرین، تأمین برق به میزان ۲۷۰ گیگاوات ساعت در سال و تنظیم آب سالیانه به میزان ۲ میلیارد مترمکعب برای ایران و جمهوری آذربایجان از جمله اهداف ساخت سد قیز قلعه سی (قلعه دختر) به شمار می‌رود. این سد به گفته مسئولان دو کشور نماد وحدت و دوستی ایران و آذربایجان خواهد بود.
هزینه احداث این سد چقدر بود؟
یوسف غفارزاده، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در اجرای این طرح را پنج هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: این سرمایه‌گذاری توسط کشورمان انجام شده و مراحل پرداخت سهم ۵۰ درصدی طرف مقابل در حال توافق و نهایی‌شدن است.
غفارزاده خاطرنشان کرد: سد قیز قلعه سی بر روی رودخانه مرزی ارس و بر اساس پروتکل‌های دو کشور ایران و آذربایجان، به‌منظور بهره‌برداری مشترک از آب و انرژی این رودخانه احداث شده است.
وی ادامه داد: نخستین تجربه موفق کشورمان در اجرای طرح آبی مشترک مرزی، در ۵۳ سال پیش و با احداث سد ارس بر روی رودخانه ارس که به‌صورت مشترک با کشور جمهوری آذربایجان بود صورت گرفت.
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: این طرح به یکی از موفق‌ترین طرح‌های مشترک مرزی تبدیل شد.
غفارزاده افزود: بعد از آن، ۲۰۰ کیلومتر پایین‌تر از سد ارس، سد خداآفرین و ۱۲ کیلومتر پایین‌تر از آن، سد قیز قلعه سی باهدف استفاده از حقابه جمهوری اسلامی ایران از رودخانه مرزی ارس و استفاده بهینه از آب و انرژی ارس احداث شه است.
وزیر نیرو نیز پیش از این با بیان اینکه سد قیز قلعه سی به رونق اقتصادی استان‌های شمال غرب کشور کمک می‌کند، گفت: توسعه گردشگری و تامین آب شرب شهر‌ها از جمله دستاورد‌های مهم افتتاح سد قیز قلعه سی است.
افتتاح سد قیز قلعه سی آخرین فعالیت رییس‌جمهور و همراهان شهیدش بود.
منبع: خبر آنلاین
