دومین روز از عید نوروز را در حالی سپری می‌کنیم که وارد دهمین روز از ماه مبارک رمضان شده‌ایم، در چنین روزی در سال دهم بعثت، حزنی اندوهبار بر قلب پیامبر خاتم (ص) مستولی شد، آن هم به واسطه وفات حضرت خدیجه (س)؛ در چنین روزی فاطمه زهرا (س) درد یتیمی را چشید و آن چنان بی‌قرار مادرش بود که برای تسلای دل بیقرارش هاتفی از آسمان آمد، زیرا اهل آسمان طاقت گریه فاطمه (س) را نداشتند.
چرا به خدیجه (س) مدیون هستیم؟
آری! امروز ما عزادار غم از دست دادن مادریم، عزادار مادری که تمام هستی‌مان را مدیون او هستیم. بگذارید به گونه‌ای دیگر برایتان بگویم، اصلاً هر کسی لااله الا الله و محمد رسول‌الله (ص) می‌گوید، مدیون این مادر و دلاوری‌های او است.
اسلام تا ابد بدهکار خدیجه (س) است، زیرا او اولین زنی بود که پشت پیامبر ایستاد، نبوتش را تأیید کرد و برای اعتقادش تمام ثروت و دارایی خود را در اختیار پیامبر (ص) گذاشت. اگر امروز ما مفتخر به دین اسلام هستیم، همه آن مدیون آن ثروتی است که خدیجه (س) برای گسترش اسلام هزینه کرد.
راز موفقیت خدیجه (س) در پولدار شدنشان
چرا با گذشت بیش از ۱۴۴۵ سال خدیجه (س) برای ما الگو است؟
حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی از مراجع عظام تقلید چه خوب گفته‌اند که در دوران جاهلیت که ربا پیمان رسمی یک تجارت رسمی بود، حضرت خدیجه (س) بر آن خط بطلان کشید. در حالی که با ربا می‌توانست پادشاهی کند. ایشان ربا را تحریم کرده و اقتصاد را عوض کرد. تبدیل فرهنگ جاهلیت به فرهنگ عقلانی، تحریم مراکز فساد مجازی و حقیقی، و تعویض اقتصاد ربوی به اقتصاد اسلامی هم وظیفه ماست. «ما باید راه مادرمان را برویم، تنها زیارت کافی نیست باید راه ایشان را برویم».
الگوی مشارکت اقتصادی حضرت خدیجه (س)
کارشناس فقه تربیتی حجت‌الاسلام هادی عجمی با اشاره به الگو بودن حضرت خدیجه (س) برای مشارکت مردم در جهش دادن اقتصادی جامعه اسلامی می‌گوید از سویی امسال را با نام حضرت خدیجه (س) شروع می‌کنیم. کسی که به حق بهترین الگو برای مشارکت مردمی بود. در مورد زندگی حضرت خدیجه (س) به روش مشارکت اقتصادی ایشان و نقش پیش‌برنده‌شان در تقویت اقتصادی جامعه اسلامی کمتر توجه شده است.
او می‌افزاید مردم مکه، در زمان حضرت خدیجه (س) غالباً تاجر بودند و زنان در تجارت با مردان مشارکت داشتند. از خدیجه (س) به عنوان ثروتمندترین تاجران مکه نام برده شده که ثروت او را بیش از ۸۰ هزار شتر در کاروان‌های متعدد دانسته‌اند که اموال تجاری او را به مراکز اقتصادی جهان آن روز می‌بردند.
آری! تاریخ‌نگاران عوامل ثروت فراوان خدیجه (س) را چنین برشمرده‌اند: هوش حضرت خدیجه (س) در تجارت؛ مضاربه دادن ثروت خود به سرشناسان و ثروتمندان؛ نقش کارآمدی بردگان خدیجه (س) در حرکت کاروان‌های تجارتی او.
بنابراین، حضرت خدیجه (س) دارای مدیریت و سیره اقتصادی قوی است. این سیره نخستین بانوی اسلام حتی قابل تعمیم به مردان هم هست، باید توجه داشت که حضرت خدیجه (س) در حالی دارای ثروت بسیار و موقعیت برجسته اجتماعی بودند که زنان در آن دوران اصلاً به حساب نمی‌آمدند.
چرا خدیجه (س) شاخص است؟
حجت‌الاسلام عجمی با تأکید بر اینکه ثروتمندان زیادی در آن دوره وجود داشتند، ابراز می‌دارد، اما آنچه موجب شاخص شدن حضرت خدیجه (س) شده، این است که حضرت (س) از پول و ثروت خویش برای ایجاد رفاه، کار و اشتغال جوانان استفاده کرد و همواره مالی را به جوانان مطمئن داد تا آن را برای تجارت و درآمد اقتصادی استفاده کنند.
این مشارکت بسیار برای آن دوره ارزشمند بود. حتی این مشارکت اقتصادی خود زمینه ازدواج ایشان با پیامبر (ص) شد. نخستین آشنایی که بین پیغمبر و ثروتمندترین بانوی حجاز اتفاق افتاد، در کار تجارت بود، به گونه‌ای که از طرف عموی پیامبر «ابوطالب» به محمد امین پیشنهاد شد که با مال‌التجاره خدیجه همراه کاروان قریش به شام برود؛ و خدیجه (س) پیامبر را شناخت.
نخستین جایی که بانوی اسلام پی‌برد محمد امین همان پیغمبر خاتم وعده داده شده در کتب‌های پیشین است، همان سفری تجارتی پیامبر به شام بود که خدیجه (س) توسط غلام خویش در کم و کیف تجارت رسول خدا قرار گرفت و غلامش او را در جریان ماجرایی قرار داد که در طول سفر، هر کجا پیامبر در روز حرکت می‌کرد ابری بر سر او سایه می‌افکند.
اما در اینجا بگوییم از نقش کلیدی حضرت خدیجه (س)، آن هم جایی که جامعه اسلامی با شرایط بحرانی روبرو شد، پس بر ثروتمندان آن جامعه واجب است که تمام اموال خویش را برای حفظ و صیانت اسلام خرج کنند و حضرت خدیجه (س) نخستین کسی بود که در اسلام تمام سرمایه خود را وقف نشر معارف الهی کرد.
در تاریخ آمده است که خدیجه (س) بعد از ازدواج با رسول خدا به عمویش، ورقه فرمود: «این اموال مرا بگیر و نزد محمد ببر و به او بگو، من تمام اموال و بردگان و آنچه را در اختیار من است، به او هدیه می‌کنم.» ورقه این خبر را در بین زمزم و مقام ابراهیم با صدای بلند به گوش همه مردم رسانید و آنها را شاهد گرفت.
این کارشناس فقه تربیتی بیان می‌دارد: پیامبر (ص) پس از اینکه حضرت خدیجه (س) اموالش را به ایشان بخشید، تا زمانی که در مکه بود با این اموال بدهی بدهکار را پرداخت می‌کرد، اسیران را آزاد و از ناتوانان دستگیری می‌کرد. از فقرای اصحاب خود پذیرایی و هزینه هجرتشان را می‌پرداخت. بدین صورت ثروت خدیجه (س) در راه گسترش اسلام نقش موثری را ایفا کرد.
قرآن هم درباره انفاق خدیجه (س) می‌گوید
نمونه تاریخی آن در ماجرای محاصره مسلمانان در شعب ابی‌طالب هویدا است، جایی که اموال حضرت خدیجه (س) در حمایت از اسلام صرف شد، تا آنجا که در روایت آمده است «ابوطالب و خدیجه (س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگان هزینه کردند».
آری! این حرکت اقتصادی حضرت خدیجه بسیار ارزشمند است و در قرآن به مشارکت کنندگان اقتصادی جامعه اسلامی در آن دوره اشاره دارد و می‌فرماید: «لَا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ ۚ أُولَٰئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَقَاتَلُوا ۚ وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَىٰ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»؛ کسانی از شما که پیش از فتح مکه انفاق کردند و جهاد کردند با دیگران یکسان نیستند، آنان از جهت درجه از کسانی که پس از فتح مکه انفاق کردند و جهاد کردند، بلندپایه‌ترند و خدا به هر یک وعده نیکو داده است و خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است.
اجر از خودگذشتی مالی و آبرویی خدیجه (س)
امام صادق (ع) فرمود: وقتی خدیجه (س) وفات کرد، فاطمه (س) به رسول خدا پناه برد. به دور پیامبر می‌چرخید و می‌گفت: پدر جان، مادر من کجاست؟
جبرئیل (ع) نازل شد و عرضه داشت:ای رسول خدا! پروردگارت امر فرمود به فاطمه سلام برسان و بگو مادرش در خانه‌ای است از یاقوت و زبرجد که اطاق‌هایش از طلا و ستون‌هایش از یاقوت قرمز ساخته شده و با آسیه و مریم همنشین است.
*زنی که پیش خدا خیلی آبرو دارد
سخن از خدیجه (س) است، همان بانوی معتبر و با آبروی قبیله قریش که در پیشگاه خدا هم خیلی آبرو دارد. بیاییم در چنین روزی ما فرزندان خدیجه (س) برای مادر خیراتی را نثار کنیم و به همان آبرویش خدا را قسم دهیم تا با ظهور حجتش غم و اندوه را از جهان به ویژه مردم مظلوم غزه ریشه‌کن کند.
منبع: فارس
