آیا میتوان حتی در خواب، بدون احساس گرسنگی و با حفظ تعادل بین چربی، کربوهیدرات و پروتئینی که میخورید، چربی بسوزانید؟
دکتر بری سیرز، بیوشیمیدانی که رژیم غذایی پرفروشی به نام زون را خلق کرده است، ادعا میکند که این مهم میتواند در «زون» اتفاق بیفتد. در رژیم غذایی زون، کاهش وزن فوری و چشمگیر وعده داده نمیشود و در واقع رخ نمیدهد. با دنبال کردن این رژیم میتوانید انتظار کاهش وزن بین ۵۰۰ تا ۶۸۰ گرم را تنها در هفته اول داشته باشید. اما وعدهی مهمی که این رژیم غذایی دارد، این است که وزنی که از دست میدهید تماماً چربی خواهد بود، نه ماهیچه یا آب. به این ترتیب همانطور که این رژیم ادعا میکند، فرم بدن شما تغییر میکند و راحتتر و بهتر میتوانید لباس بپوشید و این در حالی است، که ممکن است در ابتدا حتی روی ترازو خیلی وزن شما تکان نخورد. بنابراین، رژیم زون برای لاغر کردن گزینهای ایدهآل نسبت به دیگر رژیمها نیست، اما با این حال برای از دست دادن چربی اضافه بسیار عالی است.
رژیم غذایی زون zone چیست؟
رژیم غذایی زون Zone بر متعادل کردن میزان مصرف غذا و حفظ تعادل بین مصرف پروتئین، کربوهیدرات و چربی تمرکز دارد تا با کمک این استراتژی بتوان سوخت مورد نیاز بدن را تامین کرد. برنامه غذایی در رژیم زون که توسط دکتر بری سیرز در سال ۱۹۹۰ ایجاد شده، بهگونهای است که مصرف غذا برای رسیدن به حالت متابولیک طراحی شده و در آن بدن و ذهن شما در بالاترین حالت بازدهی قرار دارند.
رژیم غذایی زون برای این طراحی شده که با کمک آن بتوان بدن را در اوج کارایی نگه داشت و در کنار آن، از بروز برخی شرایط خطرناک برای سلامت بدن جلوگیری کرد. در این رژیم غذایی طیف گستردهای از غذاهای سالم وجود دارد، اما برخی از غذاهایی را که اکثر متخصصان آنها را مکملهای خوبی برای رژیم غذایی مغذی میدانند، از جمله محصولات تهیهشده از غلات و حبوبات، در رژیم زون حذف میشوند.
طبق اعلام U.S. News & World Report، رژیم زون در سال ۲۰۲۱ در رتبه بیستم بهترین رژیمهای غذایی قرار گرفته و امتیاز کلی آن ۳/۵ بوده است.
روشهای مختلف رژیم زون برای دنبال کردن
رژیم غذایی زون مرحلهبندی خاصی ندارد و به گونهای طراحی شده است که میتوان آن را تا پایان عمر نیز دنبال کرد. دو راه برای پیروی از رژیم غذایی زون وجود دارد: روش دست و چشم یا روش واحد غذایی.
اکثر مردم این رژیم را با روش دست و چشم شروع میکنند و بعداً سراغ روش پیشرفته آن یعنی روش واحد غذایی میروند. اما برای انتخاب از میان این دو محدودیتی وجود ندارد و هر زمان که دوست داشتید، میتوانید این روشها را تغییر دهید زیرا هر کدام مزایای خاص خود را دارند.
روش دست و چشم
روش دست و چشم سادهترین راه برای شروع رژیم غذایی زون است. همانطور که از نام آن پیداست، دست و چشم شما تنها ابزاری هستند که برای شروع این رژیم به آن نیاز دارید، اما برخی استفاده از ساعت را نیز در این روش توصیه میکنند چرا که باید مراقب زمان غذا خوردن نیز باشید.
در این روش دست قرار است کاربردهای مختلفی برای شما داشته باشد. شما از آن برای تعیین میزان غذای خود استفاده میکنید، پنج انگشت شما به شما یادآوری میکنند که پنج بار در روز غذا بخورید و هرگز بیش از پنج ساعت گرسنه و بدون غذا نمانید.
در همین حال، شما از چشم خود برای تخمین قسمتهای مختلف بشقاب خود استفاده میکنید. برای اینکه میزان غذا در بشقاب خود را برای رژیم زون آماده کنید، ابتدا باید بشقاب خود را به سه قسمت مساوی تقسیم کنید.
- یک سوم پروتئین بدون چربی: یک سوم بشقاب شما باید شامل منابع پروتئین بدون چربی باشد (تقریباً به اندازه و ضخامت کف دست شما).
- دو سوم کربوهیدرات: دو سوم بشقاب شما باید با کربوهیدراتهایی با شاخص گلیسمی پایین پر شود.
- کمی چربی: مقداری چربی تک غیراشباع مانند روغن زیتون، آووکادو یا بادام را به بشقاب خود اضافه کنید.
روش دست و چشم طوری طراحی شده است که افراد مبتدی به راحتی میتوانند با کمک آن رژیم زون را آغاز کنند. علاوه بر این، میتوان این روش را روشی منعطف در نظر گرفت و این امکان را به شما میدهد تا با استفاده از دست و چشم خود، در زمان بودن در این رژیم در رستورانها نیز غذا بخورید.
روش واحد غذایی
روش واحد غذایی در رژیم زون به شما این امکان را میدهد که با محاسبه میزان گرم پروتئین، کربوهیدرات و چربی در روز، این رژیم و برنامه غذایی آن را متناسب با بدن خود شخصیسازی کنید.
تعداد واحدهایی غذایی که باید در روز بخورید به وزن، قد، دور کمر و اندازه دور باسن شما بستگی دارد. یک مرد به طور متوسط روزانه ۱۴ واحد غذایی در روز غذا میخورد، در حالی که یک زن متوسط ۱۱ واحد غذایی در روز غذا میخورد.
هر وعده غذایی اصلی مانند صبحانه، ناهار یا شام شامل سه تا پنج واحد غذایی در رژیم هستند، در حالی که میان وعدهها حاوی یک واحد غذایی در رژیم زون هستند.
هر واحد غذایی در رژیم زون از یک واحد پروتئین، یک واحد چربی و یک واحد کربوهیدرات ساخته میشود.
- واحد پروتئین: حاوی ۷ گرم پروتئین است.
- واحد کربوهیدرات: حاوی ۹ گرم کربوهیدرات است.
- واحد چربی: حاوی ۱.۵ گرم چربی است.
در رژیم زون چه غذاهایی میتوانید بخورید؟
بسیاری از گزینههای غذایی مناسب برای رژیم غذایی زون مشابه با رژیم مدیترانهای است که یکی از سالمترین رژیمهای غذایی روی کره زمین بهشمار میآید. اگر دوست دارید درباره رژیم مدیترانهای بیشتر بدانید، میتوانید به مقاله «رژیم مدیترانه ای چیست» مراجعه کنید.
در واقع، خالق رژیم غذایی زون اخیرا کتاب جدیدی به نام منطقه مدیترانه منتشر کرده است که در آن به شباهتها و فواید این دو رژیم پرداخته است.
پروتئین
مواد غذایی حاوی پروتئین که در رژیم غذایی زون میتوانید استفاده کنید، باید بدون چربی باشند. بهترین گزینهها عبارتاند از:
- گوشت گاو بدون چربی، بره، گوساله و شکار
- سینه مرغ و بوقلمون بدون پوست
- ماهی و صدف
- پروتئین گیاهی، توفو، سایر محصولات سویا
- سفیده تخم مرغ
- پنیرهای کم چرب
- شیر و ماست کم چرب
چربی
در رژیم غذایی زون، مصرف غذاهای دارای چربی تک غیراشباع توصیه میشود. بهترین گزینهها عبارتاند از:
- آووکادو
- مغزها، مانند ماکادمیا، بادام زمینی، بادام هندی، بادام یا پسته
- کره بادام زمینی
- ارده
- روغنهایی مانند روغن کانولا، روغن کنجد، روغن بادام زمینی و روغن زیتون
کربوهیدراتها
در رژیم زون، مصرف سبزیجات با شاخص گلیسمی پایین و کمی میوه توصیه میشود. بهترین گزینهها عبارتاند از:
- میوههایی مانند انواع میوههای بری، سیب، پرتقال، آلو و غیره
- سبزیجاتی مانند خیار، فلفل، اسفناج، گوجه فرنگی، قارچ، کدو زرد، نخود و غیره
- غلات، مانند جو دوسر و جو
چه خوراکیهایی را نمیتوانید در رژیم غذایی زون بخورید؟
در رژیم غذایی زون، محدودیت شدید برای ممنوع کردن مواد غذایی وجود ندارد. اما با این حال، برخی مواد غذایی و گروههای غذایی جزء انتخابهای ناسالم قرار میگیرند، زیرا باعث التهاب میشوند. این غذاها شامل موارد زیر میشوند:
- میوههای پر قند: مانند موز، انگور، کشمش، میوههای خشک و انبه.
- سبزیجات پر قند یا نشاستهای: مانند نخود، ذرت، هویج و سیب زمینی.
- کربوهیدراتهای تصفیه و فرآوریشده: نان، شیرینی، پاستا، رشته فرنگی و سایر محصولات تهیهشده با آرد سفید.
- سایر غذاهای فرآوریشده: از جمله غلات صبحانه و کلوچه.
- غذاهای حاوی قند: مانند آب نبات، کیک و کلوچه.
- نوشابههای گازدار: در رژیم زون، نه مصرف نوشیدنیهای شیرین شده و نه مصرف نوشیدنیها بدون قند توصیه نمیشود.
- قهوه و چای: در زمان دنبال کردن رژیم زون باید مصرف این نوشیدنیها را به حداقل برسانید، زیرا آب نوشیدنی انتخابی شما در این رژیم خواهد بود.
برنامه رژیم زون
برنامه غذایی در رژیم زون برای خانمها و آقایان کمی متفاوت است و به همین خاطر، در ادامه به هر کدام از این موارد به صورت جداگانه اشاره خواهیم کرد.
نمونه برنامه غذایی برای مردان در رژیم زون
در ادامه یک نمونه برنامه غذایی در روش واحد غذایی با ۱۴ واحد غذایی، برای یک مرد معمولی آورده شده است.
صبحانه (۴ واحد غذایی): تخم مرغ مخلوط با بیکن بوقلمون، سبزیجات و میوه
- ۲ عدد تخم مرغ، همزده
- ۳ نوار بیکن بوقلمون
- ۲۸ گرم پنیر کم چرب
- ۱ عدد سیب
- ۳ و ۲/۱ فنجان (۶۳۰ گرم) اسفناج پختهشده
- ۱ فنجان (۱۵۶ گرم) قارچ، آبپز
- ۴/۱ فنجان (۵۳ گرم) پیاز، پختهشده
- ۱ و ۳/۱ قاشق چایخوری (۶.۶ میلیلیتر) روغن زیتون
ناهار (۴ واحد غذایی): سالاد مرغ و تخم مرغ کبابی با میوه
- ۸۵ گرم مرغ کبابی بدون پوست
- ۱ عدد تخم مرغ آبپز سفت
- ۲ برگ کاهو
- ۱ فنجان (۷۰ گرم) قارچ خام
- ۱ فنجان (۱۰۴ گرم) خیار خام، ورقهشده
- فلفل دلمهای قرمز ۱ عدد خرد شده
- ۲ قاشق غذاخوری آووکادو
- ۲/۱ قاشق چایخوری گردو
- قاشق چایخوری (۵ میلیلیتر) سس سرکه
- ۱ عدد آلو
میان وعده بعدازظهر (۱ واحد غذایی): تخم مرغ آب پز، آجیل و میوه
- ۱ عدد تخم مرغ آبپز سفت
- ۳ عدد بادام
- ۲/۱ سیب
شام (۴ واحد غذایی): سالمون کبابی، کاهو و سیب زمینی شیرین
- ۱۷۰ گرم ماهی قزل آلا کبابی
- ۱ فنجان (۲۰۰ گرم) سیب زمینی شیرین، پختهشده
- ۱ برگ کاهو
- ۴/۱ فنجان (۳۷ گرم) گوجه فرنگی خام
- ۱ فنجان (۱۰۴ گرم) خیار خام، ورقهشده
- ۲ قاشق غذاخوری آووکادو
- ۳/۲ قاشق چایخوری (۳.۳ میلیلیتر) روغن زیتون
میان وعده قبل از خواب (1 واحد غذایی): پنیر کوتاژ، آجیل و میوه
- ۴/۱ فنجان (۵۶ گرم) پنیر کوتاژ یا دلمه
- ۶ عدد بادام زمینی
- ۲/۱ پرتقال
نمونه برنامه غذایی برای زنان در رژیم زون
در ادامه یک نمونه برنامه غذایی در روش واحد غذایی با ۱۱ واحد غذایی، برای یک خانم معمولی آورده شده است.
صبحانه (۳ واحد غذایی): تخم مرغ مخلوط با بیکن بوقلمون و میوه
- ۲ عدد تخم مرغ، همزده
- ۳ نوار بیکن بوقلمون
- ۲/۱ سیب
- ۱ فنجان (۱۵۶ گرم) قارچ، آبپز
- ۳ و ۲/۱ فنجان (۶۳۰ گرم) اسفناج، پختهشده
- ۱ قاشق چایخوری (۵ میلیلیتر) روغن زیتون
ناهار (۳ واحد غذایی): سالاد مرغ و تخم مرغ کبابی با میوه
- ۵۷ گرم مرغ کبابی بدون پوست
- ۱ عدد تخم مرغ آبپز سفت
- ۲ برگ کاهو
- ۱ فنجان (۷۰ گرم) قارچ خام
- ۱ فنجان (۱۰۴ گرم) خیار خام، ورقهشده
- ۱ عدد فلفل قرمز ورقهشده
- ۲ قاشق غذاخوری آووکادو
- ۱ قاشق چایخوری (۵ میلیلیتر) سس سرکه
- ۱ عدد آلو
میان وعده بعدازظهر (۳ واحد غذایی): تخم مرغ آبپز، آجیل و میوه
- ۱ عدد تخم مرغ آبپز سفت
- ۳ عدد بادام
- ۲/۱ سیب
شام (۳ واحد غذایی): سالمون کبابی، کاهو و سیب زمینی شیرین
- ۱۱۳ گرم سالمون، کبابی
- ۳/۲ فنجان (۶۷ گرم) سیب زمینی شیرین، پختهشده
- ۲ برگ کاهو
- ۴/۱ فنجان (۳۷ گرم) گوجه فرنگی خام
- ۱ فنجان (۱۰۴ گرم) خیار خام، ورقهشده
- ۲ قاشق غذاخوری آووکادو
- ۳/۱ قاشق چایخوری (۳.۳ میلیلیتر) روغن زیتون
میان وعده قبل از خواب (۱ واحد غذایی): پنیر کوتاژ، آجیل و میوه
- ۴/۱ فنجان (۵۶ گرم) پنیر دلمه یا کوتاژ
- ۶ عدد بادام زمینی
- ۲/۱ پرتقال
رژیم زون zone چه مزایایی دارد؟
رژیم غذایی زون فواید زیادی دارد. برخلاف سایر رژیمها، در رژیم زون محدودیتهای بسیار در انتخاب غذا را ندارید. اما با این حال، برخی گزینههای به اصطلاح ناسالم مانند شکر افزودنی و غذاهای فرآوریشده در این رژیم توصیه نمیشوند. همین موضوع باعث شده که رژیم زون برای افرادی که محدودیت غذایی دارند، به یکی از رژیمهای جذاب تبدیل شود.
انتخابهای غذایی توصیهشده برای رژیم زون کاملاً شبیه رژیم مدیترانهای است. با توجه به اینکه رژیم مدیترانهای یکی از بهترین رژیمها برای سلامت بدن در طولانی مدت است، بنابراین میتوان نتیجه گرفت که رژیم زون نیز فواید بسیاری در طولانی مدت برای بدن دارد.
رژیم غذایی زون همچنین انعطافپذیری زیادی دارد و میتوانید از بین دو روش اعلام شده در این مقاله، یکی را برای شروع انتخاب کنید.
در روش واحد غذایی در رژیم زون، میتوانید میزان چربی را کاهش دهید زیرا میزان کالری دریافتی شما در روز کنترل میشود. در واقع، کنترل کالری دریافتی به کاهش وزن کمک میکند. بنابراین، رژیم غذایی زون در میان انواع رژیم برای لاغر کردن، گزینهای خوب برای کاهش کالری و چربی بهشمار میآید.
رژیم زون چه عوارضی دارد؟
اگرچه رژیم زون فواید متعددی دارد، اما معایبی نیز دارد. اول اینکه، رژیم غذایی زون فواید زیادی برای سلامت دارد که بر اساس تئوری پشت رژیم غذایی است. اما با این حال، شواهد کمی برای حمایت از این نظریه وجود دارد که همین موضوع باعث بهوجود آمدن شک و شبهه شده است.
به عنوان مثال، در رژیم غذایی زون ادعا میشود که عملکرد بدن در کاهش وزن بهبود پیدا میکند. اما با این حال، یک مطالعه روی ورزشکارانی که از رژیم غذایی زون پیروی میکردند نشان میدهد که اگرچه این افراد وزن کم کردند، اما میزان استقامت آنها نیز کاهش پیدا کرده است و سریعتر از سایرین خسته میشدند.
کاهش التهاب ناشی از رژیم غذایی، یکی دیگر از ادعاهای رژیم غذایی زون است. رژیم غذایی زون ادعا میکند که هنگامی که شما به هدف خود از رژیم برسید، بدن شما در «منطقه امن» قرار میگیرد.
اگرچه برخی تحقیقات نشان میدهند که رژیم غذایی زون میتواند میزان گردش خون را بهبود بخشد، اما قبل از اینکه محققان بتوانند بگویند که این موضوع چگونه میتواند التهاب را در بدن کاهش دهد، نیاز به تحقیقات بیشتری در این باره است.
همچنین تحقیقات کمی در مورد میزان اثرگذاری و سالم بودن نسبت ۴۰ درصد کربوهیدرات، ۳۰ درصد پروتئین و ۳۰ درصد چربی در رژیم زون به عنوان نسبت بهینه برای کاهش چربی و فواید سلامتی وجود دارد.
در مطالعهای دیگر، رژیم زون که دارای ۴۰% کربوهیدرات، ۳۰% پروتئین و ۳۰% چربی است با رژیمی دیگر که ۶۰% کربوهیدرات، ۱۵% پروتئین و ۲۵% چربی است، مقایسه شده است.
در این مطالعه مشخص شده که افراد دنبال کننده رژیم زون، وزن بیشتری از دست دادند. اما با این حال، این تفاوت میتواند به دلیل دریافت پروتئین بیشتر باشد. نکته جالب این است که، این مطالعه همچنین تفاوت معناداری را در سطح قند، چربی و کلسترول خون بین دو گروه نشان نداده است.
با رژیم غذایی زون میتوان لاغر کرد؟
همه دوست داریم بدانیم که چطوری بدون ورزش لاغر شویم؟ شاید دلیل این امر، خاصیت محدودکننده بسیاری از رژیمهای لاغری باشد. همه رژیمهای غذایی بر اساس یک یا چند فرضیه اساسی کار میکنند و هر کدام دارای استراتژی خاصی هستند. رژیم غذایی زون نیز این استراتژی و برنامه را دارد.
فرض اصلی در رژیم غذایی زون این است که غذایی که مصرف میکنیم یک اثر شیمیایی در بدن ما به جا میگذارد. این غذاها میتوانند سطح هورمونی خاصی را افزایش یا کاهش دهند، کالری را کم یا زیاد کنند، عضلهسازی یا تولید چربی کنند و غیره.
رژیم غذایی زون ادعا میکند که افزایش سطح انسولین و اسیدهای چرب امگا ۶ منجر به ترشح هورمونهایی میشود که باعث التهاب و در نتیجه چاقی میشود. التهاب و عدم تعادل هورمونی منجر به بیماری، خستگی، تنبلی و عدم تمایل بدن به کاهش وزن یا روی آوردن به ورزش میشود.
رژیم غذایی زون، روی مصرف غذاهای مختلف برای متعادل کردن مواد مغذی و هورمونها تمرکز دارد که به نوبه خود منجر به کاهش وزن و محافظت از بدن در برابر برخی بیماریها میشود. رژیم غذایی زون با محدود کردن مقدار غذا باعث کاهش سریع وزن نمیشود. اعتقاد بر این است که کاهش وزن سریع بهواسطهی کاهش میزان آب و ماهیچهها بهدست میآید و این اصلا خوب نیست.
برعکس، هدف اساسی در این رژیم این است که متابولیسم بهبود پیدا کند تا هورمونها و مواد شیمیایی را در بدن بهگونهای آماده کند که با چاقی مبارزه کنند. در زون، بهبود متابولیسم با مصرف مواد غذایی با نسبت مناسب به دست میآید که شامل ۴۰٪ کربوهیدرات، ۳۰٪ پروتئین و ۳۰٪ چربی است.
برای دستیابی به بهبود متابولیسم، باید به این تقسیمبندی مواد غذایی در هر وعده غذایی دقت کرد. علاوه بر این، میتوان مشاهده کرد که کربوهیدرات، پروتئین و چربی نیز در رژیم غذایی زون مجاز هستند. اگر در هر بشقاب از این مقدار بیشتر استفاده کنید، سطح انسولین خون شما بالا میرود، هورمونهای مضر ترشح میشوند و باعث التهاب در بدن میشوند که نتیجه آن افزایش وزن خواهد بود.
اگر دوست دارید بدانید که برای لاغر شدن چی بخوریم؟ یا دوست دارید در مورد دیگر رژیمهای لاغری اطلاعات کسب کنید، در دستهبندی رژیم و تغذیه بلاگ دیگر رژیمها معرفی شدند که هر کدام دارای مزایا و ماعیب خاص خود هستند. بهعنوان مثال در مقاله «رژیم دش چیست؟» این مقاله بهصورت کامل معرفی شده و درباره تاثیر آن در لاغری و کاهش وزن نیز صحبت شده است.