دوئل نتانیاهو و ارتش؛ چه کسی جا می‌زند؟

۰۷:۴۸ – ۳۰ تير ۱۴۰۳

با وجود گذشت ۱۰ ماه از عملیات «طوفان الاقصی» در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ که ضربه محکمی را به هیمنه رژیم صهیونیستی وارد کرد، اما همچنان آثار این عملیات بی‌نظیر دست از سر سرزمین‌های اشغالی برنداشته و روز به روز پیامد‌های سیاسی و امنیتی جدیدتر و گسترده‌تری گریبان‌گیر صهیونیست‌ها می‌شود. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر صهیونیستی و فرماندهان امنیتی همچنان بر سر این موضوع که مقصر اصلی شکست در عملیات طوفان الاقصی چه کسی است، همدیگر را متهم می‌کنند که مسبب وضعیت کنونی در سرزمین‌های اشغالی هستند. هر چه جنگ غزه طولانی‌تر می‌شود این اختلافات نیز گسترده‌تر می‌شود و در روز‌های اخیر به جنگ لفظی بین نتانیاهو و مقامات ارتش نیز کشیده شده است.

در این زمینه، نتانیاهو به تازگی گفته که یکی از دلایل نبود پیشرفت در مذاکرات تبادل اسرا در ماه‌های اخیر این بوده که ارتش به اندازه کافی فشار نظامی علیه حماس وارد نمی‌کند که عملاً به معنای متهم کردن فرماندهان ارتش به نافرمانی از دستورات است. در این زمینه کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی گزارش داد هرتزی هالوی، رئیس ستاد ارتش نیز در جلسه‌ای این اظهارات نتانیاهو را جدی خواند و خواستار عذرخواهی او شد، اما نخست وزیر تاکنون به این درخواست جوابی نداده است. نتانیاهو درحالی ارتش را عامل شکست مذاکرات آتش‌بس با حماس می‌داند که به تازگی شروطی را تعیین کرده که به اذعان رسانه‌های اسرائیلی نوعی سنگ اندازی در مسیر مذاکرات است، چیزی که روزنامه هاآرتص شکست مذاکرات از سوی نتانیاهو را همانند «انداختن بمب اتم بر سر صهیونیست ها» توصیف کرده است.

از سوی دیگر، نتانیاهو که از ترس افشای اطلاعات نشست‌های امنیتی‌اش رنج می‌برد، دستور داده از این پس نشست‌های امنیتی و نیز مشاوره‌های کابینه که در مقر وزارت جنگ برگزار می‌شود، ضبط نشود و ارتش نیز با خاموش کردن دستگاه‌های ضبط اتوماتیک موجود در اتاق جلسات به این دستور عمل کرده است. هاآرتص در این باره نوشت، با این حال نتانیاهو به این امر هم اکتفا نکرده و برای پایان دادن به نگرانی‌هایش از این که روزی این نشست‌ها علیه او استفاده شود، بسیاری از جلسات خود را در دفتر خود برگزار می‌کند تا از نبود دستگاه‌های ضبط اطمینان بیشتری پیدا کند. این اقدام نتانیاهو درحالی صورت می‌گیرد که طبق قانون دفتر نخست وزیری، دولت ملزم به تهیه صورتجلسه تمامی نشست‌های کابینه و کمیته‌های وزارتی است و باید به صورت ضبط شده و مکتوب آن را تهیه و آرشیو کند. رسانه‌های عبری زبان از چند هفته پیش نتانیاهو را متهم می‌کنند برای فرار از بازخواست‌های بعد از پایان جنگ غزه، دستور به عدم ثبت مذاکرات دوره جنگ داده است تا از آن علیه او در دوره پساجنگ استفاده نشود.

نتانیاهو به دنبال ایجکت سیاسی از صندلی اتهامات ۷ اکتبر
حملات جدید نتانیاهو به ارتش که از اوایل ماه جاری با اظهارنظر عجیب همسر او در شبکه‌های اجتماعی درباره احتمال کودتای نظامیان شدت گرفت، در حالی است که روند رسیدگی به پرونده تشکیل کمیته حقیقت یاب برای حوادث ۷ اکتبر و معرفی کردن مقصران اهمال‌کاری در حفاظت از کیبوتص‌ها در حال آغاز به کار است. به همین دلیل نتانیاهو برای این که در آینده مشکلی برای او نسبت به عملکردش در جنگ غزه پیش نیاید دست به ابتکارات جدیدی زده و به دنبال جایگزین‌هایی برای کمیته تحقیقات رسمی درباره شکست‌های ۷ اکتبر است. به گزارش سایت واللا، نتانیاهو در حال بررسی تغییر قانون تشکیل کمیته تحقیقات رسمی است که بر اساس آن رئیس دیوان عالی این رژیم باید آن را تشکیل دهد، این کمیته تحقیقاتی از سوی ۸۰ عضو کنست حمایت می‌شود.

 این کمیته در زمانی تشکیل می‌شود که تقاضا برای تشکیل کمیته تحقیقات رسمی درباره ناکارآمدی امنیتی در برابر عملیات طوفان الاقصی در حال گسترش است. بر اساس این گزارش، نتانیاهو مشتاق به تعویق انداختن تشکیل کمیته تحقیقات رسمی تا انتخابات عمومی بعدی است، اما اگر فشار افکار عمومی برای تشکیل کمیته تحقیقات رسمی افزایش یابد، سعی خواهد کرد با دور زدن قانون تشکیل کمیته تحقیقات رسمی، آن را خنثی کند. همچنین تنش بین نتانیاهو و یوآو گالانت، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی بر سر توافق با جنبش حماس درباره آزادی اسرا و توقف جنگ بالا گرفته و نتانیاهو از برگزاری نشست جداگانه گالانت با رؤسای موساد و شاباک جلوگیری کرده است. این درحالی است که گالانت هفته گذشته در سخنانی پس از انتشار نتایج اولیه تحقیقات درباره حوادث هفتم اکتبر گفت: «همه ما باید باری را که بر دوش مردم اسرائیل گذاشته شده است، تقسیم کنیم. ما در ۷ اکتبر به مسئولیت خود برای دفاع از مردم اسرائیل عمل نکردیم. باید یک کمیته حقیقت‌یاب رسمی و عینی تشکیل شود و از همه اعم از دولت، ارتش و نیرو‌های امنیتی و حتی من، نخست وزیر، رئیس ستاد ارتش و شاباک تحقیق کند. این کمیته باید شکست ۷ اکتبر و دلیل قدرت فزاینده حماس را بررسی کند».

 ارتش اسرائیل بخشی از مسئولیت شکست در طوفان الاقصی را برعهده گرفته است و بار‌ها خواسته تا دولت نیز به نوبه خود مسئولیت این شکست را به گردن بگیرد، اما نتانیاهو از پذیرش مسئولیت شکست این عملیات طفره می‌رود. نتانیاهو حتی در ابتدای جنگ غزه برخی اسناد مربوط به هفت اکتبر را از بین برد تا این اسناد در آینده علیه او استفاده نشود و همین مسئله موجی از انتقاد‌ها را در اراضی اشغالی برانگیخت. فرماندهان ارتش به خوبی می‌دانند که اگر در جنگ غزه شکست بخورند و هزینه‌های زیادی را متحمل شوند دادگاه عالی و احزاب مخالف در فردای پساجنگ، آن‌ها را بازخواست خواهند کرد و چه بسا زندانی هم شوند، بنابراین، نمی‌خواهند دولت از این ماجرا قِصِر در برود و همه آوار‌ها سر ارتش خراب شود.

این موضوع باعث شده تا شکاف‌ها بین مقامات سیاسی و امنیتی درباره ادامه و یا توقف جنگ در غزه تشدید شود. گفته می‌شود که گالانت خواستار تسریع در پذیرش توافق با شکل کنونی آن است، اما نتانیاهو ادعا می‌کند پیشنهاد حماس، بمب گذاری شده و غیر قابل پذیرش است و تنها راه حل برای بهبود پیشنهادها، فشار نظامی است. از آغاز جنگ، نتانیاهو یک سری پیشنهاد‌ها برای جایگزین‌های احتمالی برای حماس در غزه را رد کرده است، از جمله طرح آمریکا برای سپردن اداره غزه به تشکیلات خودگردان فلسطین و درخواست‌های اعراب برای تشکیل یک دولت وحدت فلسطین که شامل حماس می‌شود، اما نتانیاهو هیچ راهبردی برای دوره پساجنگ ندارد. نتانیاهو به تازگی در سخنانی اعلام کرد ارتش اسرائیل جنگ را تا رسیدن به اهدافش که از بین بردن حماس و بازگرداندن اسرا به خانه‌هایشان است، ادامه می‌دهد.

 نتانیاهو و وزرای تندرو کابینه بر این باورند که اگر جنگ را برای مدت طولانی ادامه دهند، می‌توانند حماس را نابود و غزه را اشغال کنند، اما مقامات امنیتی ارتش که تحولات میدانی را از نزدیک رصد می‌کنند بار‌ها گفته‌اند که نابودی حماس غیرممکن است، چراکه این جنبش تنها گروه نظامی صرف نیست، بلکه همانند تفکری در بین فلسطینیان نهادینه شده است. از طرفی، نابودی تونل‌های حماس یکی از اهداف حمله به غزه بود که با گذشت ۱۰ ماه هنوز در کشف این تونل‌ها هم ناکام مانده‌اند و با وجود تجهیزات مدرن ارتش فقط ۲۰ درصد این تونل‌ها در اختیار نظامیان اشغالگر قرار دارد و نشان می‌دهد که جنگ با گروه‌های فلسطینی در غزه چقدر دشوار است. همچنین، گروه‌های مقاومت تاکنون بیش از هزاران نظامی اشغالگر را در غزه به هلاکت رسانده و یا زخمی کرده‌اند و هر روز بر این آمار‌ها افزوده می‌شود، اما دولت نتانیاهو برای کاستن از فشار افکار عمومی، با سانسور اطلاعات، آمار دقیقی از میزان تلفات ارتش اعلام نمی‌کند.

مظلوم نمایی نتانیاهو با اسم رمز ترور و کودتا
همان طور که اشاره شد تنش بین ارتش و نتانیاهو تا جایی پیش رفته است که همسر نتانیاهو، به تازگی مدعی شده که ارتش قصد کودتا علیه دولت را دارد. یائیر نتانیاهو، پسر نخست وزیر نیز پست‌هایی را در شبکه‌های اجتماعی خود به اشتراک گذاشت که فرماندهان ارتش را به سازمان دهی کودتا علیه پدرش متهم کرد تا کاستی‌های او را در مواجهه با حمله حماس به شهرک‌های اسرائیلی در عملیات ۷ اکتبر بپوشانند. نتانیاهو نیز در سخنانی مدعی شد: «هیچ بعید نیست، اتفاقی که برای ترامپ رخ داد، ممکن است برای من هم رخ دهد. تحریک به خشونت و ترور مقامات و وزرا و خانواده‌هایشان به طور گسترده وجود دارد، نه تنها روزانه، بلکه هر ساعت این تهدیدات صورت می‌گیرد». به نظر می‌رسد، نتانیاهو که این روز‌ها از سوی احزاب مخالف و وزرای تندرو کابینه به شدت تحت فشار است با این گونه لفاظی‌ها می‌خواهد مظلوم نمایی کرده و از فشار‌های داخلی علیه دولتش بکاهد.

از دید برخی کارشناسان، مناقشه ارتش با نتانیاهو و احزاب راست افراطی مربوط به مرحله کنونی نیست، بلکه یک اختلاف ریشه‌ای است، زیرا نتانیاهو، فرماندهان ارتش را رقبای خود برای تصدی پست نخست وزیری می‌داند، چراکه در اسرائیل یک سنت وجود دارد که فرماندهان ارتش پس از بازنشستگی وارد عرصه سیاست می‌شوند و این سنتی است که رهبران فعلی و بازنشسته را به مخالفان بالقوه سایر سیاستمداران غیرنظامی مانند نتانیاهو تبدیل می‌کند. آیاال الما، تحلیل گر نظامی رادیو اسرائیل، معتقد است: «بسیاری از محافل در ائتلاف دولتی از جمله نتانیاهو به دنبال سوء استفاده از وضعیت خلأ و استعفا‌های مورد انتظار در سرویس اطلاعاتی هستند تا چهره‌هایی را انتخاب و منصوب کنند که حامل ایده‌ها و دستورکار جناح راست و به احزاب شریک با دولت وفادار هستند و در نتیجه بر همه نهاد‌های دولتی تسلط و کنترل دارند».

چشم انداز مبهم جنگ در سایه اختلافات ارتش و دولت
با توجه به روند تحولات میدانی و تشدید شکاف‌های سیاسی در بین مقامات صهیونیستی، تداوم جنگ در غزه به نفع اشغالگران نخواهد بود. با وجود اصرار نتانیاهو و دوستانش برای ادامه جنگ در غزه، فرماندهان ارتش نمی‌خواهند در جنگی که پیروزی در آن وجود ندارد هزینه بدهند و خواستار توقف درگیری در مرحله کنونی هستند. اختلافات بین مقامات سیاسی و امنیتی بر روحیه نیرو‌های نظامی صهیونیست نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت و آن‌ها از این که قربانی مطامع سیاستمداران خود شده‌اند سرخورده خواهند شد. بر اساس گزارش رسانه‌های عبری، بدنه ارتش دچار تزلزل شده و نیرو‌های ذخیره هم تمایلی برای بازگشت به میدان غزه ندارند و همین مسئله ادامه نبرد با گروه‌های مقاومت را سخت می‌کند ولی با این حال، نتانیاهو که به فکر حفظ مسند قدرت است همچنان به تداوم جنگ اصرار دارد تا از فروپاشی کابینه خود جلوگیری کند.

از طرفی، گروه‌های مقاومت در منطقه هم هشدار داده‌اند که با ادامه جنگ در غزه دامنه حملات خود علیه سرزمین‌های اشغالی و منافع آن در دریای سرخ را تشدید خواهند کرد و این مسئله هزینه‌های زیادی را روی دوش دولت نتانیاهو خواهد گذاشت. هم اکنون، با عملیات موشکی انصارا… یمن در دریای سرخ که تردد کشتی‌های صهیونیستی از این آبراه بین‌المللی را به صفر رسانده، بندر ایلات تعطیل شده است و ادامه این وضعیت شرایط را برای دشمن صهیونیستی دشوارتر خواهد کرد. در جبهه شمالی نیز شهرک‌نشینان از حملات روزانه حزب‌ا… لبنان در امان نیستند و سایه وقوع جنگ تمام عیار در این منطقه نیز وجود دارد. بنابراین، جنگیدن در چند جبهه برای رژیم صهیونیستی گران تمام خواهد شد و شهرک‌نشینان در هیچ جای سرزمین‌های اشغالی امنیت نخواهند داشت از این رو، امید بستن به پیروزی در جنگ غزه آن هم با نیرو‌های سست عنصر کاری عبث است که فرماندهان ارتش آن را به خوبی درک کرده‌اند ولی اهداف سیاسی نتانیاهو مانع از آن می‌شود و نتیجه آن دادن تلفات بیشتر در میدان نبرد خواهد بود.

منبع: روزنامه خراسان