به گزارش بپزنپز اقتصادی؛ شواهد و مستندات موجود حکایت از آن دارند که به دلیل کم‌توجهی و نبود سیاست‌گذاری‌های دقیق و مدون، کشورمان از یک صادرکننده فعال بنزین به واردکننده‌ای ناچار تبدیل شده است. این تغییر مسیر، در حالی رخ داده که تا همین چند سال پیش، بازارهای جهانی شاهد حضور بنزین ایرانی به عنوان یک کالای صادراتی بودند.
آمارها و تحلیل‌های اقتصادی به روشنی نشان می‌دهند که در صورت عدم اتخاذ رویکردهای اصلاحی و بهینه‌سازی در حوزه‌هایی چون ارتقای کیفیت ناوگان خودرویی، گسترش و تنوع‌بخشی به سبد سوختی کشور، و اجرای طرح‌های نوآورانه در مدیریت مصرف انرژی، ممکن است در دامی از مشکلات و چالش‌های بزرگ‌تر گرفتار آییم که پیامدهای آن، تنها به هدر رفتن منابع ارزشمند مالی و انرژی کشور ختم نخواهد شد، بلکه می‌تواند بر تمامی ابعاد اقتصادی و اجتماعی کشور تاثیرات عمیقی بگذارد. این مهم، بیش از پیش بر ضرورت تدوین سیاست‌های کلان و دقیق در حوزه انرژی و مدیریت منابع تاکید دارد.
مسئله ناترازی بنزین را نمی‌توان با یک راه‌حل ساده و یک‌جانبه حل کرد. برای مقابله با این چالش، نیازمند به‌کارگیری طیف وسیعی از استراتژی‌ها و راهکارهای متنوع هستیم. در غیر این صورت، با هر سالی که بدون پیشرفت مواجه می‌شویم، شاهد افزایش فشار بر اقتصاد کشور و نیاز به مقادیر بیشتری ارز برای واردات خواهیم بود که می‌تواند به یک چرخه معیوب و پرهزینه تبدیل شود.
باید همواره به دستاوردهای گذشته‌مان وفادار بمانیم و با بهره‌گیری از تجربیات ارزشمند پیشین، آینده‌ای روشن‌تر را برای خود رقم بزنیم.
در دهه ۸۰، استفاده از سی‌ان‌جی به عنوان سوخت جایگزین، نقش مهمی در کاهش ناترازی بنزین داشت. این اقدام می‌توانست تا ۲۵ میلیون لیتر در روز مصرف بنزین را کاهش دهد. با این حال، در سال‌های اخیر، تعهد خودروسازان برای تولید خودروهای سی‌ان‌جی کاهش یافته است.
کارت سوخت نیز در دهه ۸۰ به عنوان یک ابزار موثر در مدیریت مصرف سوخت شناخته شد. اما در دهه ۹۰، دولت وقت تصمیم به حذف کارت سوخت گرفت و به سمت یکسان‌سازی قیمت‌ها رفت، که بعداً از این تصمیم پشیمان شده و دوباره کارت سوخت را بازگرداند.
یکی دیگر از پیشرفت‌های مهم، اختصاص سهمیه بنزین به تاکسی‌های اینترنتی بر اساس میزان پیمایش بود که به کارآمدی مصرف سوخت و جلوگیری از قاچاق کمک می‌کرد. با این حال، اخیراً دولت اعلام کرده است که قصد دارد این طرح را حذف کند.
این تغییرات نشان‌دهنده چالش‌های مدیریت سوخت در ایران است و اهمیت دارد که در تصمیم‌گیری‌ها، تجربیات گذشته و تاثیرات آن‌ها بر مصرف سوخت و اقتصاد کشور مد نظر قرار گیرد.
تصمیم اخیر دولت برای قطع سهمیه بنزین شرکت‌های حمل و نقل اینترنتی مانند اسنپ، موجب نگرانی‌هایی در میان شهروندان و فعالان این صنعت شده است. این اقدام، که به نظر می‌رسد در پاسخ به مسائل ناترازی مصرف بنزین و تلاش برای کاهش هزینه‌های دولتی اتخاذ شده، می‌تواند تبعاتی برای اقتصاد و امنیت انرژی کشور داشته باشد.
ناترازی بنزین، که به معنای عدم تعادل بین تولید و مصرف است، می‌تواند منجر به افزایش وابستگی به واردات و تهدید امنیت انرژی شود. این در حالی است که هزینه‌های واردات بنزین نیز بار مالی قابل توجهی را به دولت تحمیل می‌کند. در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد که استفاده از ابزارهای هوشمند و راهکارهای نوآورانه می‌تواند راه حلی مناسب برای مدیریت بهینه مصرف سوخت باشد.
تخصیص سهمیه بنزین بر اساس پیمایش واقعی تاکسی‌های اینترنتی؛ رویکردی است که می‌تواند به کاهش قاچاق و هدررفت بنزین کمک کند و در عین حال، با افزایش کارایی صنعت حمل و نقل، از افزایش تورم جلوگیری نماید. استفاده از داده‌های دقیق و آنالیزهای هوشمندانه، نه تنها می‌تواند به توزیع عادلانه‌تر سوخت منجر شود، بلکه می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر برای برنامه‌ریزی طولانی‌مدت در نظر گرفته شود. در حال حاضر که بنزین با ناترازی مواجه شده است؛ بهترین راهکار جایگزین استفاده سوخت CNG به جای بنزین و تداوم رویکرد تخصیص سهمیه بر اساس پیمایش است.
اعطای سهمیه بر اساس پیمایش و استفاده بهینه از داده‌های تولید شده در این بخش راهکار بسیار کلیدی در حل معضل ناترازی بنزین است. از این پس دولت می‌تواند به جای حذف اعطای سهمیه بنزین بر اساس پیمایش، روند دوگانه سوز کردن خودروهای فعال در صنعت حمل و نقل را تسریع کند و به جای بنزین، با اعطای سهمیه CNG بر اساس پیمایش در مسیر حل ناترازی بنزین قدم بردارد.
دولت می‌تواند با استفاده از این ابزارهای داده‌ای، صنعت حمل و نقل را به سمت استفاده از سوخت‌های جایگزین و متنوع‌تر هدایت کند. به عنوان مثال، تشویق رانندگان به استفاده از CNG به جای بنزین، نه تنها می‌تواند به تنوع‌بخشی سبد سوخت کشور کمک کند، بلکه در کاهش وابستگی به بنزین و مدیریت بهتر منابع انرژی نیز مؤثر است. این رویکرد، ضمن افزایش کارایی، می‌تواند به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار نیز کمک کند.
توسعه استفاده از سی‌ان‌جی در ناوگان خودرویی کشور، گامی مؤثر در جهت بهبود شرایط کنونی و کاهش وابستگی به بنزین است. با توجه به ظرفیت‌های موجود، امکان افزایش روزانه تا ۲۰ میلیون مترمکعب مصرف سی‌ان‌جی در کشور وجود دارد، که این امر می‌تواند به کاهش معادل ۲۰ میلیون لیتر در مصرف بنزین منجر شود. این تغییر نه تنها به کاهش هزینه‌های انرژی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تأثیرات مثبتی بر محیط زیست داشته باشد و به تدریج زمینه‌ساز توسعه پایدار در حوزه انرژی شود.
در نهایت، تصمیمات دولت باید با دقت و توجه به تمامی جوانب اتخاذ شود. تصمیمات عجولانه و بدون برنامه می‌تواند به بی‌ثباتی اقتصادی و اجتماعی منجر شود و بر زندگی روزمره شهروندان تاثیر منفی بگذارد. بنابراین، مهم است که دولت در تصمیم‌گیری‌های خود به جای تمرکز بر راهکارهای کوتاه‌مدت، به دنبال استراتژی‌های پایدار و هوشمندانه باشد که نه تنها به حل مسئله ناترازی بنزین کمک کند، بلکه به تقویت بخش‌های مختلف اقتصادی و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان نیز بینجامد.
