محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی امروز با اشاره به طراحی و توسعه ابزار‌های معاملاتی مختلف برای تثبیت بازار ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران اعلام کرد: بانک مرکزی با هدف افزایش شفافیت، کارآمدی و پایداری بازار ارز کشور، نیمه اول شهریورماه «تالار مبادلات ارز توافقی» را در مرکز مبادله ارز و طلای ایران راه اندازی و از «سامانه بومی این مبادلات» رونمایی می‌کند.
فرزین افزود: با راه اندازی تالار مبادلات ارز توافقی، امکان معاملات بین واردکنندگان و صادرکنندگان مشمول ارز اشخاص در یک «بسته معاملاتی یکپارچه» جهت معامله ارز و پروانه صادراتی به صورت توام با ضمانت بانک‌های عامل ایجاد می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به ویژگی‌های تالار مبادلات ارز توافقی تاکید کرد: در این بازار، «کشف قیمت بصورت حراج و نقد» انجام می‌شود و انتظار می رود با انتقال تدریجی و برنامه ریزی شده معاملات ارزی کشور به تالار مبادله ارز توافقی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، استفاده از سایر ابزار‌های معاملاتی بازار ارز نیز توسعه یابد.
گفتنی است بر اساس سیاست بانک مرکزی، تدوین راهبردها، تنظیم گری و نظارت بر عهده بانک مرکزی بوده و مرکز مبادله ارز و طلای ایران به عنوان بازوی اجرایی، عملیات بازار ارز و اجرای معاملات را تحت نظارت بانک مرکزی انجام می‌دهد.
محدودیت‌های متقاضیان چه خواهد بود؟
کامران ندری، کارشناس بازار‌های پولی و بانکی در گفتگو با خبرنگار بپزنپز این رابطه گفت: اینکه فضایی ایجاد شود تا معامله‌گران بتوانند در قالب حراج هر مقدار ارز که نیاز دارند تامین کنند بسیار خوب است منتها جزئیات آن مشخص نیست. مشخص نیست آیا همه می‌توانند در این بازار سفارش گذاری کرده و تقاضای ارز کنند یا خیر و محدودیت‌های آن نیز هنوز آشکار نشده است. قطعاً این بازار خرده‌فروشی نبوده بلکه بازار عمده فروشی ارز است، یعنی باید تقاضا‌ها از حدی بالاتر باشند تا بتوانند وارد این بازار شوند، بنابراین به نظر می‌رسد مهم‌ترین ابهام آن این باشد که محدودیت‌های متقاضیان چه خواهد بود.
ندری افزود: اگر همه بتوانند وارد این بازار شده و تقاضای ارز کنند یعنی تمام صرافی‌ها و متقاضیان عمده ارز بتوانند وارد این بازار شوند و به عبارتی کسانی که نمی‌توانند در نیما ارز مورد نیاز خود را تهیه کنند وارد این بازار شوند، طبیعتاً این بازار، بازار نقد و رقابتی خواهد بود و احتمالا موثر نیز باشد، بنابراین نفس وجود چنین بازاری بسیار خوب است، ولی فعلا مشخص نیست چه کسانی می‌توانند وارد این بازار شوند به ویژه از ناحیه تقاضا و اینکه تا چه اندازه به آن‌ها اجازه داده می‌شود تا در این بازار فعالیت کنند.
وی با اشاره به اینکه از مدت‌ها پیش قرار بود چنین بازاری ایجاد شود، ادامه داد: باید دید اگر نرخ یا قیمت در این بازار افزایش پیدا کند دولت چه عکس‌العملی نشان خواهد داد و این مساله نیز از دیگر ابهامات موجود است.
به گفته این کارشناس بانکی، در حال حاضر برای کالا‌های اساسی بازاری داریم که احتمالاً دولت تعهد کرده ارز آن را با نرخ ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تامین کند، این بازار هم روز به روز نحیف‌تر می‌شود یعنی گروه‌های کالایی که مشمول دریافت ارز ترجیحی هستند کمتر می‌شوند. از طرفی بازار نیما هم داریم که، چون نرخ ارز آن از ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان بیشتر، اما از بازار‌های دیگر پایین‌تر است، برای ورود به بازار نیما محدودیت‌هایی وجود دارد یعنی همه نمی‌توانند وارد این بازار شوند و باید از کانال وزارت صمت یا وزارت جهاد کشاورزی ثبت سفارش کنند و در نوبت بمانند تا ارز ترجیحی نیما را دریافت کنند.
تالار مبادلات ارز توافقی به نفع چه کسانی است؟
ندری با تاکید بر اینکه حال این بازار که توسط بانک مرکزی در مرکز مبادله شکل گرفته این حسن و مزیت را دارد تا کسانی را که دسترسی به آن ارز ترجیحی ندارند بتوانند در این بازار به صورت رسمی وارد شوند و در قالب حراج، ارز مورد نیاز خود را با توجه به اعلامیه بانک مرکزی تامین کنند، تصریح کرد: با این وجود معلوم نیست که شرایط ورود به این بازار چیست و کسانی که وارد این بازار می‌شوند چه فرایندی را باید طی کنند و آیا ثبت سفارشی که برای ورود به بازار نیما الزامی بود و ضرورت داشت در اینجا هم وجود دارد؟
وی ادامه داد: در مجموع اگر محدودیتی برای ورود به این بازار وجود نداشته باشد، غیر از کسانی که ارز ترجیحی شامل واردات شان می‌شود بقیه بتوانند در این بازار از طریق حراج ارز مورد نیاز خود را تهیه کنند، به نظر می‌رسد که گام مثبت و رو به جلویی است.
این کارشناس بانکی اظهار داشت: در حال حاضر وضعیت بانک مرکزی به لحاظ ارزی به نسبت دوره‌های گذشته بهتر است حال باید دید که وفتی بانک مرکزی تحت فشار قرار گیرد و فرضاً اگر دوباره تحریم‌های حداکثری دوره دونالد ترامپ احیا شود آیا باز این بازار وجود خواهد داشت یا خیر و بانک مرکزی محدودیت‌های ورود به این بازار را در آن زمان به چه شکل تعریف خواهد کرد.
بر اساس اظهارات ندری، باید دید در عمل به چه ترتیب، با چه کیفیتی و با چه سازماندهی این بازار کار می‌کند.
