۱۰:۰۴ – ۱۲ شهريور ۱۴۰۳
همزمان با روز‌های پایانی ماه صفر که مصادف است با سالروز رحلت پیامبر (ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع) و امام رضا (ع)، در سراسر ایران مراسم سخنرانی و عزاداری در مساجد و هیئات مذهبی برگزار می‌شود. در این بین، اماکن گردشگری-مذهبی مختلفی هم هستند که به‌طور ویژه‌تر این آیین را به جای می‌آورند. در ادامه به چند نمونه از این اماکن و آیین‌های معروف اشاره می‌شود:
اصفهان
«امامزاده آقاعلی عباس» و «شاهزاده محمد» زیارتگاهی در شهر بادرود شهرستان نطنز استان اصفهان است که مورد توجه و اعتقاد فراوان مردم کاشان، آران و بیدگل و نطنز است. این دو بزرگوار از نسل پیامبر اسلام و از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و برادران امام رضا (ع) هستند. هر ساله همزمان با ۲۸ صفر، سالروز رحلت پیامبر اعظم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) آیین سنتی «چِلَشتُم» در این زیارتگاه برگزار می‌شود.
طبق نقل‌ها حضرت آقاعلی عباس و شاهزاده محمد (ع) در روز ۲۸ صفر به بادرود وارد شدند و به همین دلیل مردم این روز را روز مخصوص زیارتی این امامزادگان برمی‌شمارند. برپایی موکب‌ها، ایستگاه‌های صلواتی، راهپیمایی، قرائت زیارت امین‌الله، مداحی در سوگ خاتم پیامبران، زنجیرزنی و سینه‌زنی از برنامه‌هایی است که در قالب این آیین برگزار می‌شود و افراد زیادی از ارادتمندان اهل بیت (ع) از شهرستان‌های نطنز، کاشان، آران و بیدگل در این روز به این مکان مقدس مشرف شده و عزاداری می‌کنند. هم‌چنین این آیین در سال ۱۳۹۵ با شماره ۱۲۰۳ در فهرست میراث ناملموس ملی ثبت شده است. امامزاده آقاعلی عباس و شاهزاده محمد بادرود یک مقصد زیارتی در روز‌های آخر ماه صفر است.
آیین سنتی «چِلَشتُم» در امامزاده آقاعلی عباس (ع)
زنجان
امامزادگان و بقاع شاخص استان زنجان محور‌های مراسمات مذهبی و فرهنگی استان زنجان هستند؛ به همین منظور عزاداری‌های روز‌های آخر صفر در ۱۰ امامزاده و بقعه متبرکه شاخص استان از جمله امامزاده سید ابراهیم (ع)، امامزاده محمد (ع) حاج سیران، حسینیه اعظم، زینبیه اعظم، بقعه حضرت قیدار نبی و امامزاده سید ابراهیم (ع) شهر سجاس در شهرستان خدابنده، امامزاده اسماعیل (ع) در شهرستان ابهر و امامزادگان هاشم و عوف (ع) در شهر آب‌بَر شهرستان طارم برگزار می‌شود. این عزاداری‌ها عمدتاً از روز ۲۶ صفر بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء شروع شده و تا ۳۰ صفر ادامه دارد. در این مراسمات از سخنرانان و مداحان شاخص استان جهت ترویج شعائر اهل بیت (ع) دعوت می‌شود. هم‌چنین راهپیمایی عزاداران اهل بیت از مبدأ امامزاده محمد (ع) تا مقصد امامزاده اسماعیل (ع) ابهر در روز ۲۸ صفر، عزاداری هیئت مکتب الزینب زینبیه اعظم زنجان، برگزاری زیارت عاشورا در حسینیه اعظم زنجان همراه با عزاداری، برگزاری مراسم عزاداری بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در امامزاده سید ابراهیم (ع) زنجان، برگزاری دسته عزاداری از مبدأ حسینیه روستای حاج سیران به مقصد امامزاده محمد (ع) این روستا و عزاداری در محوطه این امامزاده، از جمله برنامه‌های شاخص امامزادگان در این ایام است.
قشم
۴۲ هیئت مذهبی در ایام دهه آخر ماه صفر به مناسبت سالروز رحلت پیامبر اسلام (ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع) و شهادت امام رضا (ع) در این جزیره به عزاداری می‌پردازند. دمام‌زنی، روضه‌خوانی، سینه‌زنی محلی، قرائت قرآن، برپایی نماز جماعت و بهره‌گیری از سخنرانی‌ها در هیئت‌های مذهبی از مهم‌ترین برنامه‌های روز‌های ماه صفر در بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس است. این ویژه برنامه‌ها با حضور اهالی جزیره قشم و هیئت‌های مذهبی در مساجد، حسینیه‌ها، مهدیه شهدای گمنام و آستان مقدس امامزاده سید مظفر (ع) این شهرستان مرزی برگزار می‌شود.
برپایی ایستگاه‌های صلواتی، هیئت‌های عزاداری، روضه‌های خانگی، پویش‌های مختلف در فضای مجازی و محافل قرآنی از دیگر برنامه‌های متناسب با دهه پایانی صفر در سرزمین آب و آفتاب است. هم‌چنین برگزاری مراسم مشترک مساجد و هیئت‌های مذهبی، عزاداری و دسته‌روی به مناسبت روز ۲۸ صفر سالروز رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) و روز ۳۰ صفر به مناسبت شهادت امام رضا (ع) به صورت ویژه در شهر قشم به سمت آستان مقدس امامزاده سید مظفر (ع) از برنامه‌های شاخص عزاداری در این جزیره است.
تبریز
امامزاده «سید محمد کججانی» از نوادگان امام چهارم شیعیان (ع) واقع در روستای کججان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی تبریز و در جوار گورستانی متعلق به سده ششم و هفتم هجری قمری مورد وثوق گردشگران مذهبی آذربایجان شرقی بوده و سالانه پذیرای بیش از ۲ میلیون گردشگر مذهبی است. امامزاده سید محمد کججانی، اکنون به عنوان یکی از مکان‌های مذهبی معروف تبریز به مقصد گردشگری مذهبی در آذربایجان شرقی تبدیل شده و روزانه پذیرای صد‌ها دوستدار امامت و ولایت است. در روز‌های آخر صفر به مناسبت ایام رحلت پیامبر اکرم (ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع) و شهادت امام رضا (ع) مراسم عزاداری و بزرگداشت اهل بیت با حضور سخنرانان مذهبی و مداحی مداحان اهل بیت (ع) و سینه‌زنی و روضه‌خوانی برگزار می‌شود.
مشهد
تخمین زده می‌شود امسال در روز‌های آخر صفر به‌ویژه به مناسبت روز شهادت امام رضا (ع) بیش از ۷ میلیون زائر به مشهد مقدس سفر کنند. در پنج روز آخر ماه صفر، حوزه معاونت تبلیغات برنامه‌های متعددی دارد که اولین ویژه برنامه آن شامل اجرای برنامه‌های متعدد در حرم مطهر رضوی است که حسینیه حرم با تقویت و رویکرد جدید خود، حضور هیئت‌های مختلف را در حرم حضرت رضا (ع) بعد از نماز مغرب و عشا تا پاسی از شب به صورت شبانه در خود جای داده است.
هم‌چنین برای شب رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن (ع) با تأکید تولیت آستان قدس رضوی اقدامات ویژه‌ای طراحی شده است که یکی از آنها اجتماع بزرگ قرآنیان در صحن جامع رضوی است که طی آن قاریان ممتاز استان و مشهد و اساتید کشوری، برنامه‌های ویژه‌ای را برگزار خواهند کرد. به‌علاوه برنامه‌های جمع‌خوانی و سایر فعالیت‌های قرآنی هم در شب ۲۸ صفر در صحن جامع برگزار خواهد شد.
ویژه‌برنامه دیگر خطبه‌خوانی است که توسط خدام رضوی تنها دو بار در حرم مطهر رضوی برگزار می‌گردد. این برنامه شب چهارشنبه برگزار می‌شود و برنامه بعد از آن، شام غریبان حضرت رضا (ع) است که خدام برای بیان حزن و اندوه در کنار تولیت معزز به عزاداری می‌پردازند. در این ایام، برنامه‌های ویژه‌ای برای کودکان و نوجوانان در حسینیه کودک و رواق‌های نوجوان و جوان، عزاداری نوجوانان در قالب هیئت ابناالرضا و هم‌چنین زائران اردوزبان و عرب‌زبان در رواق غدیر حرم مطهر رضوی تدارک و پیش‌بینی شده است.
منبع: خبرآنلاین
